Lan toả Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong đời sống đương đại

Nói đến Dân ca Quan họ Bắc Ninh là nói đến nền văn hoá tổng thể hợp thành từ nhiều yếu tố văn hóa nghệ thuật dân gian trong quá trình lịch sử lâu dài, gắn với văn hóa làng xã. Không gian văn hóa Quan họ là do lối chơi Quan họ của cộng đồng xây dựng lên, luôn được sàng lọc trong dòng chảy lịch sử. Những tinh hoa, bản sắc độc đáo, đậm đà nhất trong nền văn hóa Quan họ là cách hát, kỹ thuật hát và lối chơi Quan họ.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh có trên 600 câu lạc bộ (CLB) Quan họ, trong đó được công nhận 44 làng Quan họ gốc, 150 làng Quan họ thực hành. Hệ thống CLB được thành lập đã tạo nên một mạng lưới sinh hoạt rộng khắp từ tỉnh đến cơ sở, trở thành một trong những “cái nôi” lưu giữ, nuôi dưỡng Dân ca Quan họ Bắc Ninh. Đây thực sự là mô hình sinh hoạt tập thể, hướng tới việc lưu giữ, bảo tồn, phát huy nhưng giá trị bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, đồng thời là môi trường ươm mầm những tài năng nghệ thuật, nhất là thế hệ trẻ.

Đây là CLB Quan họ Mười Nhớ (thành phố Hồ Chí Minh) - là CLB Dân ca Quan họ đầu tiên trên vùng đất phương Nam.

Đây là CLB Quan họ truyền thống Nhị Hà (thành phố Hà Nội). 

Hiện nay, Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã phát triển, lan tỏa đến nhiều địa phương, tỉnh thành trong cả nước, tiêu biểu như Bắc Giang có 5 làng Quan họ gốc và 84 CLB Quan họ; thành phố Hồ Chí Minh có 17 CLB Quan họ; các tỉnh, thành khác cũng có nhiều CLB Quan họ hoạt động sôi nổi như: Hà Nội, Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Khánh Hòa, Bình Định, Lâm Đồng, Kon Tum, Lai Châu... khẳng định sức hấp dẫn của Di sản Dân ca Quan họ Bắc Ninh trong đời sống đương đại.

Dân ca Quan họ Bắc Ninh đã có những đóng góp tích cực trong đời sống tinh thần và phát triển kinh tế của cộng đồng. Quan họ ngày nay không chỉ còn là một loại hình hát đối, tức đôi liền anh đối đáp với đôi liền chị được gọi là hát hội, hát canh; hát cả bọn, cả nhóm liền anh đối đáp cùng cả nhóm liền chị; từ hát Quan họ truyền thống không có khán giả đến đưa vào thể nghiệm hát trên sân khấu, hát có nhạc đệm, Dân ca Quan họ đã được trình diễn trong các hội nghị, sự kiện; hát tại các điểm du lịch cộng đồng...

Từ tháng 8/2017 đến nay, tỉnh Bắc Ninh tổ chức và duy trì đều đặn chương trình hát dân ca Quan họ trên thuyền vào dịp lễ, Tết. Đến nay, hàng chục chương trình với sự đa dạng về các chủ đề khác nhau đã được tổ chức, thu hút và để lại ấn tượng sâu sắc đối với du khách trong và ngoài nước.

Quan họ ngày nay không chỉ là niềm tự hào, là nét đẹp của riêng người dân Bắc Ninh - Kinh Bắc mà còn của cả dân tộc Việt Nam và nhân loại. Những làn điệu trữ tình, ngọt mượt, thiết tha đã theo bao người con quê hương Việt Nam ra thế giới. Ở nhiều quốc gia như: Hàn Quốc, Trung Quốc, Pháp, Cộng hòa Séc, Cộng hòa liên bang Đức... đều có những CLB Quan họ được thành lập để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần và thỏa mãn nỗi nhớ quê hương của những người con xa xứ, đồng thời góp phần giới thiệu nét đẹp của văn hóa Quan họ tới người dân nước sở tại. Ảnh trên là buổi công diễn Dân ca Quan họ và trình diễn tranh dân gian Đông Hồ tại Ấn Độ và Nhật Bản.

Số lượng người tham gia biểu diễn, giới thiệu và tìm hiểu về Dân ca Quan họ Bắc Ninh không ngừng tăng lên, khẳng định sự phát triển bền vững, lan tỏa của di sản Dân ca Quan họ trong đời sống đương đại. Có thể khẳng định, sau 15 năm được ghi danh, Dân ca Quan họ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của nhiều người dân Việt Nam.

H.H